Tlenki

Tlenki to związki chemiczne powstałe w reakcji pierwiastków z tlenem. Mają bardzo szerokie zastosowanie w różnych dziedzinach życia i przemysłu.
Można je opisać jako połączenia tlenu (zazwyczaj w stanie utlenienia -II) z innym pierwiastkiem — metalem albo niemetalem.

Główne zastosowania tlenków:

podzielone według rodzaju:

1. Tlenki metali:

a) Tlenek wapnia (CaO) – wapno palone

    używany w budownictwie do produkcji zapraw murarskich i tynków,
    stosowany w przemyśle hutniczym do usuwania zanieczyszczeń z rudy żelaza,
    neutralizuje kwaśne gleby w rolnictwie.

b) Tlenek żelaza (Fe₂O₃, Fe₃O₄)

    wykorzystywany do produkcji stali,
    składnik farb antykorozyjnych (czerwony barwnik),
    stosowany w magnetycznych nośnikach danych.

c) Tlenek glinu (Al₂O₃)

    używany jako materiał ścierny (np. w papierze ściernym),
    składnik ceramiki technicznej i ogniotrwałej,
    stosowany w produkcji półprzewodników i elektroniki.

d) Tlenek cynku (ZnO)

    składnik maści i kremów (działa antybakteryjnie i osłonowo),
    stosowany w kosmetykach i filtrach UV,
    wykorzystywany w produkcji gumy i szkła.

2. Tlenki niemetali:

a) Dwutlenek węgla (CO₂)

    używany w przemyśle spożywczym do gazowania napojów,
    wykorzystywany jako środek gaśniczy,
    stosowany w fotosyntezie w szklarniach,
    czynnik chłodniczy w formie suchego lodu.

b) Tlenek siarki (SO₂)

    używany do produkcji kwasu siarkowego,
    środek konserwujący (np. w suszonych owocach),
    stosowany jako wybielacz w przemyśle papierniczym.

c) Tlenki azotu (NO, NO₂)

    wykorzystywane do produkcji nawozów sztucznych i kwasu azotowego,
    stosowane w przemyśle chemicznym,

3. Tlenki amfoteryczne:

    np. tlenek glinu (Al₂O₃), tlenek cynku (ZnO) – mogą reagować zarówno z kwasami, jak i zasadami, co czyni je użytecznymi w reakcjach chemicznych, np. w przemyśle chemicznym i materiałowym.

Tlenki dzielą się na różne grupy, w zależności od właściwości chemicznych:

1. Tlenki zasadowe – reagują z kwasami, tworząc sole i wodę. Są to zazwyczaj tlenki metali z grup 1 i 2 układu okresowego (np. tlenek sodu Na₂O, tlenek wapnia CaO).

2. Tlenki kwasowe – reagują z zasadami, tworząc również sole i wodę. To zazwyczaj tlenki niemetali (np. tlenek siarki (VI) SO₃, tlenek węgla (IV) CO₂).

3. Tlenki amfoteryczne – mogą reagować zarówno z kwasami, jak i zasadami. Przykłady: Al₂O₃ (tlenek glinu), ZnO (tlenek cynku).

4. Tlenki obojętne – nie reagują ani z kwasami, ani z zasadami, np. CO (tlenek węgla (II)), N₂O (podtlenek azotu).